Autor: dr n. biol. Karolina Trzeciak

Według strategii 5S istnieje 5 filarów zdrowia, nad którymi należy pracować każdego dnia. Są to: Świadome odżywianie, Sprawność fizyczna, Suplementacja, Skuteczne oczyszczanie organizmu z toksyn oraz Stress management, czyli praca z umysłem. W tym artykule zajmiemy się ostatnim z wymienionych elementów.

Większość z nas słyszała zapewne o efekcie placebo, kiedy samo pozytywne nastawienie i wiara w to, że coś nam pomoże potrafi czynić cuda. Niestety działa to w obie strony, czyli jeżeli mocno wierzymy w to, że coś może nam zaszkodzić, to tak właśnie będzie. Wtedy mowa jest o efekcie nocebo. Jednak czynnikiem, o którym obecnie mówi się najwięcej jest stres i jego wpływ na zdrowie. Sama reakcja na sytuacje stresowe składa się z szeregu zmian neurohumoralnych, hormonalnych i metabolicznych, które pociągają za sobą zmiany fizjologiczne dotyczące całego organizmu. Zwykle te fizjologiczne zmiany wywołane stresem są adaptacyjne, kompensacyjne i samolimitujące, jednak gdy stresujące warunki są częste, intensywne i przekraczają pewne granice wytrzymałości organizmu, wspomniane wcześniej zmiany mogą się utrwalać i prowadzić do stanów patologicznych. Dlatego właśnie nierozładowany stres prowadzi do powstawania chorób, które są potem diagnozowane klinicznie czyli tzw. chorób psychosomatycznych. Badania wykazują, że chroniczny stres wpływa negatywnie zarówno na zdrowie fizyczne jak i psychiczne. Choroby, których występowanie najczęściej wiąże się ze stresem to m.in.: astma oskrzelowa, migreny, wrzody żołądka, stany zapalne jelita grubego, niektóre rodzaje nadciśnienia, zburzenia ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, reumatoidalne zapalenie stawów, problemy skórne, zburzenia hormonalne, zaburzenia cyklu menstruacyjnego, bezsenność i wiele innych. Należy tu zaznaczyć, że nie każdy w równym stopniu jest podatny na szkodliwe działanie stresu. To w jakim stopniu nerwowy dzień przekłada się na nasze zdrowie zależy od wielu czynników w tym genów oraz ewentualnych zaburzeń neurohormonalnych. Niestety stres w naszym życiu jest wszechobecny i nie da się go uniknąć. Skoro jednak nie możemy wyeliminować stresu ani całkowicie pozbyć się negatywnych emocji to co z tym zrobić? Tu z pomocą przychodzą różne formy zarządzania stresem czyli tzw. stress management. Wśród indywidualnych programów radzenia sobie ze stresem można wymienić doradztwo psychologiczne, treningi relaksacji i ćwiczenia fizyczne a także, co ciekawe, edukację w zakresie zdrowego stylu życia. Badania wykazują korzystne rezultaty wdrażania tego typu działań przez firmy, wyrażające się lepszym zdrowiem, motywacją oraz efektywnością pracy objętych nimi pracowników. To oczywiście przekłada się na wyniki finansowe danego przedsiębiorstwa, jednak umiejętność radzenia sobie ze stresem jest kluczowa także w życiu prywatnym i może znacząco wpływać na jego jakość. Trzeba też pamiętać, że nagłe i drastyczne zmiany w stylu życia szybko prowadzą do zniechęcenia, szczególnie, kiedy na pozytywny efekt trzeba chwilę poczekać. Lepiej więc jest wprowadzać nowe nawyki stopniowo, jednak na stałe, tak by stały się częścią codzienności, a nie przymusem.

Wszystkie części ludzkiego ciała są ze sobą połączone szeregiem zależności. Umysł nie może istnieć bez ciała a ciało bez umysłu. Warunkiem zachowania dobrostanu wydaje się być homeostaza, czyli stan równowagi ciała i umysłu. Zdrowie to proces, nad którym wciąż trzeba pracować. Wszystkie działania w tym kierunku mają znaczący wpływ na to, jak będziemy czuli się zarówno teraz, jak i w  przyszłości.

Źródła:

• Benedetti F., Mayberg H. S., Wager T. D., Stohler C. S. and Zubieta J. K. (2005). Neurobiological mechanisms of the placebo effect. Journal of Neuroscience, 25(45), 10390-10402.
• Dalley S. E. and Buunk A. P. (2011). The motivation to diet in young women: Fear is stronger than hope. European Journal of Social Psychology, 41(5), 672-680.
• Deci E. L. and Ryan R. M. (2008). Self-determination theory: A macrotheory of human motivation, development, and health. Canadian psychology/Psychologie canadienne, 49(3), 182.
• Dziedzic B., Sienkiewicz Z., Zając P., Wiśniewski A. (2015). Wiedza pacjentów na temat czynników ryzyka choroby
• Kane P. P. (2009). Stress causing psychosomatic illness among nurses. Indian Journal of occupational and environmental medicine, 13(1), 28.
• Michalski P., Kosobucka A., Nowik M., Pietrzykowski Ł., Andruszkiewicz A. and Kubica, A. (2016). Edukacja zdrowotna pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Folia Cardiologica, 11(6), 519-524.” Folia Cardiologica11.6 : 519-524.
• Moerman D. E. (2002). Meaning, Medicine, and the” placebo Effect” (Vol. 28). Cambridge: Cambridge University Press.
• niedokrwiennej serca leczonych w specjalistycznej poradni kardiologicznej. Piel. Zdr. Publ. ; 5: 11–19.
• Picardi A., Pasquini P., Abeni D., Fassone G., Mazzotti E and Fava G. A. (2005). Psychosomatic assessment of skin diseases in clinical practice. Psychotherapy and psychosomatics, 74(5), 315-322.
• Somasundaram D. (2002). Using traditional relaxation techniques in healthcare.
• Subramanya P. and Telles S. (2009). Effect of two yoga-based relaxation techniques on memory scores and state anxiety. BioPsychoSocial Medicine, 3(1), 8.
• World Health Organization. (2006). Constitution of the World Health Organization – Basic Documents, Forty-fifth edition, Supplement, October 2006.
• Artykuł opublikowany w czasopiśmie HARMONIA maj/czerwiec 2020